Thất bại 2.5 năm: Bí quyết tìm việc ở Thụy Điển sau khi bị từ chối hàng trăm lần

Chào các bạn độc giả của Cuộc sống Thụy Điển. Có bao giờ bạn thức dậy giữa mùa đông Bắc Âu, nhìn ra ngoài trời tối đen lúc 8 giờ sáng và tự hỏi: "Hôm nay mình thức dậy để làm gì?" chưa? Tôi đã từng như thế, suốt 900 ngày.

Hôm nay, tôi muốn kể lại câu chuyện của Nam (tên nhân vật đã được thay đổi), một chàng trai Việt 28 tuổi tại Södertälje. Câu chuyện của Nam không phải là tấm gương của một kỹ sư IT lương cao hay một bác sĩ danh tiếng, mà là hành trình đầy mồ hôi và nước mắt của một người bình thường tìm cách thoát khỏi "vũng lầy" thất nghiệp để khoác lên mình chiếc áo đồng phục đỏ của ICA Maxi.

Nếu bạn đang cảm thấy bế tắc trong quá trình tìm việc, hy vọng bài viết này sẽ là một cái vỗ vai động viên dành cho bạn.

"Vùng trũng" của sự thất nghiệp – Khi 2.5 năm dài như cả thế kỷ

Ở tuổi 28, cái tuổi mà người ta bảo nhau là phải "tam thập nhi lập", phải có sự nghiệp, thì Nam lại trắng tay. 2 năm rưỡi thất nghiệp là một con số biết nói. Nó không chỉ là vấn đề tài chính, nó là sự bào mòn lòng tự trọng.

Nam tâm sự: "Mình là anh cả trong nhà, mẹ thì đơn thân nuôi mấy anh em. Mỗi lần nhìn mẹ đi làm về mệt, mình lại thấy bản thân như kẻ ăn bám. Đã có lúc mình rơi vào trạng thái tâm lý tồi tệ, cảm giác mình vô dụng đến mức không muốn bước ra đường."

Xem thêm bài viết

• Sức khỏe tinh thần khi sống và làm việc ở nước ngoài

Những rào cản vô hình

Tìm việc ở Thụy Điển chưa bao giờ dễ, nhất là khi bạn có một khoảng trống (gap year) quá lớn trong CV.

• Vòng lặp luẩn quẩn: Không có kinh nghiệm -> Không ai tuyển -> Càng không có kinh nghiệm.

• Sự im lặng đáng sợ: Gửi đi hàng trăm cái CV, điều nhận lại chỉ là những email tự động hoặc tệ hơn là sự im lặng tuyệt đối. [8 điều cần làm với hồ sơ xin việc ở Thụy Điển]

• Cứu cánh tinh thần: Trong suốt 2.5 năm đó, thứ duy nhất giữ Nam không trượt dài vào trầm cảm là Gym và Yoga. Việc duy trì kỷ luật tập luyện là sợi dây duy nhất giúp cậu cảm thấy mình còn kiểm soát được một phần nào đó của cuộc sống.

Cánh cửa hẹp mang tên "Påfart Ica" - Một cách tìm việc ở Thụy Điển

Khi Nam gần như muốn buông xuôi, cậu được Arbetsförmedlingen (Sở Lao động) giới thiệu về "Påfart Ica" [Tăng cơ hội tìm việc với Arbetsförmedlingens]. Đây không phải là một công việc chính thức ngay lập tức, mà là một chương trình thực tập (praktik) kéo dài 3 tháng dành cho những người thất nghiệp dài hạn.

Nhiều người Việt mình thường ngại đi thực tập vì "lương thấp" hoặc "không lương", nhưng với Nam, đây là chiếc phao cứu sinh. Cậu cần một lý do để ra khỏi nhà, một môi trường để giao tiếp tiếng Thụy Điển, và quan trọng nhất: Một dòng kinh nghiệm thực tế trong CV.

Bài học rút ra: Đừng chê những bước đi nhỏ. Chương trình này bao gồm 1 tuần đào tạo lý thuyết và 12 tuần thực chiến tại cửa hàng. Thống kê cho thấy 56% thực tập sinh đã được giữ lại làm việc hoặc tìm được việc ngay sau đó.

Một ngày làm nhân viên ICA – Không nhàn hạ như đi chợ

Nhiều bạn nghĩ làm siêu thị chắc chỉ đứng quầy tính tiền "bíp bíp" là xong. Nhưng thực tế, công việc hậu cần (Logistics/Order Picking) tại một siêu thị lớn như Ica Maxi phức tạp và đòi hỏi thể lực hơn nhiều. Hãy cùng theo chân Nam trải nghiệm một ngày làm việc điển hình:

6:00 AM - Khởi động ngày mới

Trong khi phần lớn thành phố còn ngủ, nhân viên Ica đã có mặt. Nam khoác lên mình bộ đồng phục, đeo đôi giày bảo hộ (safety shoes) vì cậu sẽ phải di chuyển rất nhiều và bê vác nặng.

Công cụ bất ly thân: Máy quét cầm tay (Handheld Scanner)

Nam được giao nhiệm vụ ở bộ phận E-commerce (Bán hàng online). Công việc của cậu là đi nhặt hàng (picking) cho các đơn khách đặt qua mạng.

• Trên tay cầm chiếc máy quét "Zebra", màn hình hiện ra danh sách: 3 hộp sữa oatly, 1kg táo, 2 gói tã giấy...

• Hệ thống chỉ đường thông minh sẽ dẫn Nam đi con đường ngắn nhất trong siêu thị khổng lồ để tiết kiệm thời gian.

Thử thách "Tetris" đời thực

Nghe thì dễ, nhưng hãy tưởng tượng bạn phải nhặt 50 đơn hàng trong một buổi sáng.

• Tốc độ: Bạn phải đi rất nhanh. Trung bình một ngày Nam đi bộ khoảng 15.000 - 20.000 bước.

• Kỹ năng sắp xếp: Đây là nghệ thuật. Bạn không thể ném quả cà chua xuống đáy túi rồi đè chai nước giặt 2kg lên trên. Nam phải tính toán trong đầu rất nhanh: Đồ nặng, đồ khô nằm dưới; rau củ, trứng, bánh mì nằm trên. Tất cả phải được xếp gọn gàng vào các túi giấy, dán tem và đặt vào thùng chứa đúng quy định.

• Thách thức nhiệt độ: Có những lúc phải vào kho lạnh (Kyl/Frys) để lấy thực phẩm đông lạnh. Chuyển từ nhiệt độ phòng sang -18 độ C liên tục là một thử thách cho sức khỏe nếu không quen.

"Sự vuông vức" chữa lành tâm hồn

Có một chi tiết rất thú vị từ đồng nghiệp của Nam, cô bạn Celestine (20 tuổi), người cũng từng thất nghiệp dài hạn vì chứng ADHD và tự kỷ. Cô ấy nói rằng: "Tôi yêu công việc này vì nó có quy trình (routine). Nó rõ ràng, vuông vức và lặp lại."

Với Nam cũng vậy, sau 2.5 năm sống trong sự hỗn độn và vô định của thất nghiệp, sự kỷ luật và rõ ràng của công việc tại Ica (sáng đến, nhận đơn, hoàn thành đơn, nhìn thấy thành quả ngay lập tức) đã giúp cậu hồi phục sức khỏe tinh thần. Cảm giác mình có ích, mình hoàn thành được nhiệm vụ (Task completed) tạo ra dopamin tích cực mỗi ngày.

Cho những người đang tìm đường

Hiện tại, Nam đang ở những tuần cuối của kỳ thực tập và tràn trề hy vọng được ký hợp đồng chính thức. Cậu chia sẻ: "Được đóng góp thu nhập cho gia đình, làm gương cho các em, đó là điều khiến mình hạnh phúc nhất."

Kinh nghiệm xương máu cho cộng đồng người Việt tìm việc:

1. Chấp nhận "lùi 1 bước" để "tiến 3 bước": Nếu quá lâu không tìm được việc đúng chuyên ngành, hãy xin đi Praktik. Kinh nghiệm làm việc tại Thụy Điển (dù là làm siêu thị, dọn dẹp, nhà hàng) đều được đánh giá cao hơn là một khoảng trắng trong CV.

2. Chủ động với Arbetsförmedlingen: Đừng chỉ đợi họ gọi. Hãy hỏi họ cụ thể về các chương trình như Påfart Ica, Rusta och matcha, hay các khóa đào tạo nghề ngắn hạn. [Arbetsförmedlingen: Hỗ Trợ Tìm Việc Thụy Điển]

3. Rèn luyện sức khỏe: Công việc lao động phổ thông ở đây đòi hỏi thể lực rất tốt. Hãy tập gym, chạy bộ như Nam để chuẩn bị sẵn sàng cho những ngày đi bộ 20.000 bước. [Sức khỏe hằng ngày (Phần 1 + Phần 2)]

4. Giữ thái độ tích cực: Các quản lý tại Ica (như chị Sandra trong bài) chia sẻ rằng họ không tìm người giỏi nhất, họ tìm người có thái độ tốt nhất, chịu khó học hỏi và tuân thủ quy trình.

5. Đọc thêm các hướng dẫn Tìm Việc Tại Thụy Điển: Cẩm Nang Toàn Tập Từ A-Z

Chúc các bạn đang chênh vênh tìm việc tại Thụy Điển sớm tìm được "bến đỗ" của mình. Hãy nhớ, không có công việc nào là thấp kém, chỉ có sự nỗ lực của bạn là đáng trân trọng!

Bạn có câu chuyện tìm việc nào muốn chia sẻ không? Hãy comment bên dưới để tiếp thêm động lực cho cộng đồng nhé!

12/2025 - Cuộc Sống Thụy Điển